Według Europejskiej Agencji Środowiskowej (EEA) sektor transportu odpowiada za około jedną czwartą emisji gazów cieplarnianych w UE, powodując dodatkowo zanieczyszczenie hałasem, zanieczyszczenie powietrza i fragmentację siedlisk. Ponadto EEA stwierdza, że jest to jedyny duży sektor gospodarczy, który od 1990 roku odnotował wzrost emisji gazów cieplarnianych. Według EEA, w latach 2000–2019 w sektorze transportowym nastąpił wzrost popytu w następujących obszarach:

• 20% wzrost w zakresie podróży pasażerskich.
• 86% wzrost w zakresie podróży lotniczych.
• 18% wzrost w zakresie transportu samochodowego.
• 22% wzrost w transporcie towarowym.

Taki stan oznaczał konieczność podjęcia działań, zwłaszcza że UE zakłada osiągnięcie neutralności węglowej do 2050 roku. Ponieważ wzrost popytu na usługi transportowe ma pośredni wpływ na emisję dwutlenku węgla, jedynym rozwiązaniem było znalezienie innowacyjnych sposobów na zmniejszenie wpływu transportu na środowisko i zachęcenie ludzi do chodzenia, jazdy rowerem i korzystania z publicznych środków transportu. Jak na te zamierzenia odpowiedziała branża transportowa w ciągu ostatnich kilku lat i czy możemy spodziewać się nowych innowacji?

W dobie zmian klimatu elektryfikacja stanowi najważniejszą metodę osiągnięcia zrównoważonego transportu. Pojazdy elektryczne mają potencjał całkowitej zmiany sposobu, w jaki się poruszamy, w bardzo dużym stopniu zmniejszając emisję gazów cieplarnianych i naszą zależność od paliw kopalnych.

Fakt, że samochody elektryczne nie emitują spalin, jest jedną z ich największych zalet. W przeciwieństwie do silników spalinowych, które spalają paliwa kopalne, pojazdy elektryczne wykorzystują silniki napędzane baterią lub ogniwami paliwowymi, które nie wytwarzają bezpośrednio emisji gazów cieplarnianych. Zmniejszają przez to zagrożenia dla zdrowia związane z emisją zanieczyszczeń przez samochody i poprawiają miejscową jakość powietrza, jednocześnie redukując zanieczyszczenie powietrza.

Środowiskowe korzyści są jeszcze większe, gdy pojazdy elektryczne są ładowanie przy użyciu energii z odnawialnych źródeł. Pojazdy elektryczne oferują możliwość odłączenia transportu od zużycia paliw kopalnych, w miarę jak sieć elektroenergetyczna staje się czystsza ze względu na integrację większej ilości odnawialnej energii. Zmiana na pojazdy napędzane energią odnawialną jeszcze bardziej ogranicza emisję gazów cieplarnianych i pomaga stworzyć bardziej zrównoważony ekosystem energetyczny.

Jedną z rzeczy, którą należy rozważyć mówiąc o elektryfikacji, jest infrastruktura ładowania. Aby rozwiać obawy właścicieli pojazdów elektrycznych dotyczące „zasięgu” i dać im pewność, rządy, prywatne firmy i inne zainteresowane strony muszą inwestować w rozwój infrastruktury ładowania. Aby elektryki mogły pokonywać dłuższe odległości oraz codzienne trasy, w pobliżu miejsc publicznych, miejsc pracy, obszarów mieszkaniowych i wzdłuż dróg powinno się znaleźć więcej stacji ładowania. Lepsza infrastruktura ładownia przyspieszy powszechne stosowanie samochodów elektrycznych i pomoże osiągnąć ambitne cele dekarbonizacji.

Transport publiczny ma centralne miejsce w procesie dochodzenia do zrównoważonego transportu, ponieważ oferuje efektywną i przystępną cenowo mobilność większej liczbie osób niż prywatny pojazd. Ma możliwość znacznego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zmniejszenia zatorów komunikacyjnych, które zwiększają zużycie paliwa. Poniżej przedstawiono, w jaki sposób transport publiczny może wspomóc realizację europejskiego celu osiągnięcia neutralności węglowej:

Niższy poziom emisji:

Autobusy, tramwaje, pociągi i komunikacja podziemna mogą przewozić większą liczbę osób niż pojedyncze samochody. Według ONZ zamiana prywatnego samochodu na transport publiczny może zmniejszyć ślad węglowy na osobę nawet o 2,2 ton na rok.

Większa oszczędność paliwa:

Pojazdy używane do transportu publicznego są konstruowane z myślą o maksymalnej pojemności i oszczędności paliwa. Autobusy i pociągi na przykład mogą pomieścić wielu pasażerów, co obniża energię i emisje na osobę. Także osiągnięcia technologiczne przyczyniły się do powstania autobusów hybrydowych i elektrycznych, zmniejszając zużycie paliwa i poziom zanieczyszczeń.

Redukcja natężenia ruchu:

W miastach dochodzi często do zatorów komunikacyjnych, przez które tracimy czas, zużywamy więcej paliwa i emitujemy więcej zanieczyszczeń. Korki można zmniejszyć zachęcając większą liczbę osób do korzystania z transportu publicznego, co pozwoliłoby poprawić przepływ ruchu ulicznego i skrócić czasy dojazdów dla osób korzystających zarówno z komunikacji miejskiej, jak i prywatnych samochodów.

Pod pojęciem transportu napędzanego siłą ludzkich mięśni, inaczej transportu aktywnego, rozumiemy chodzenie piechotą, jazdę rowerem czy bieganie. Aktywny transport ma wiele zalet dla ludzi, społeczności i środowiska, gdy jest promowany i priorytetowo traktowany. Nie wytwarza emisji, nie wymaga paliw kopalnych, przez co poprawia się jakość powietrza.

Pod pojęciem transportu napędzanego siłą ludzkich mięśni, inaczej transportu aktywnego, rozumiemy chodzenie piechotą, jazdę rowerem czy bieganie. Aktywny transport ma wiele zalet dla ludzi, społeczności i środowiska, gdy jest promowany i priorytetowo traktowany. Nie wytwarza emisji, nie wymaga paliw kopalnych, przez co poprawia się jakość powietrza.

Poza tym przemieszczanie się za pomocą ludzkich mięśni oznacza poprawę zdrowia publicznego. Otyłość, choroby serca i cukrzyca to tylko niektóre z chorób przewlekłych, których można uniknąć dzięki regularnemu chodzeniu lub jeździe na rowerze. Popularyzacja aktywnych sposobów przemieszczania się do pracy jako regularnego nawyku może pomóc w pokonaniu siedzącego trybu życia, zwiększeniu sprawności układu sercowo-naczyniowego i poprawie zdrowia społeczności. Aktywny transport jest lepszy dla środowiska, zdrowia i łaskawszy dla portfela.

Choć możemy mówić o sukcesie elektryfikacji, niestety nie jest ona odpowiednim rozwiązaniem do każdego rodzaju lub kontekstu transportu. Branża lotnicza i morska stoją na przykład w obliczu wyzwań związanych z elektryfikacją, takich jak wymagana gęstość mocy i zasięg lub niewystarczająca infrastruktura. Za idealne paliwo alternatywne do zastosowań morskich uważany jest amoniak, który może być stosowany jako bezpośredni zamiennik paliw kopalnych na statkach. Jest wytwarzany przy użyciu odnawialnych źródeł energii w procesie zwanym produkcją zielonego amoniaku – paliwa neutralnego pod względem emisji dwutlenku węgla.

Inne rodzaje wykorzystywanych paliw alternatywnych obejmują biopaliwa, wodorowe ogniwa paliwowe i paliwa syntetyczne. Biopaliwa są wytwarzane z biomasy, takiej jak pozostałości roślinne, glony lub materiały odpadowe. Biopaliwa mogą zastąpić lub być stosowane w połączeniu z tradycyjnymi paliwami, obniżając poziom emisji gazów cieplarnianych.

Niektóre paliwa alternatywne mogą pomóc w ograniczeniu emisji gazów cieplarnianych, ale ostatecznym celem powinno być przyjęcie paliw o zerowym poziomie emisji. Objęło by to wytwarzanie wodoru ze źródeł odnawialnych i rozwój najnowocześniejszych technologii, takich jak wychwytywanie, wykorzystanie i składowanie dwutlenku węgla (CCUS) oraz bezpośrednie wychwytywanie powietrza, aby upewnić się, że proces produkcji paliw alternatywnych nie powoduje znacznych emisji.

Od początku 2000 roku poczyniliśmy znaczne postępy w próbach ograniczenia wpływu ludzkości na planetę poprzez transport. Liczne innowacje pozwoliły na zaprezentowanie nowych technologii na rynku, a w przyszłości możemy jedynie oczekiwać dalszego ich rozwoju. Konieczne może być jednak wprowadzenie pewnych zmian infrastrukturalnych, które pozwoliłyby uwzględnić najbardziej efektywne innowacje, o których jeszcze nie wiemy. Wiemy już natomiast, że zmierzamy we właściwym kierunku, ponieważ coraz więcej osób jest świadomych własnego śladu węglowego i dokonuje bardziej zrównoważonych wyborów w codziennym życiu.