Gwintowniki i narzynki są używane do tworzenia gwintów śrub, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Większość z nich to narzędzia skrawające, ale niektóre są narzędziami formującymi. Gwintowniki służą do nacinania gwintów na części żeńskiej, takiej jak na przykład nakrętka i proces ten nazywa się gwintowaniem wewnętrznym. Z drugiej strony narzynka jest używana do nacinania lub formowania części męskiej, takiej jak odpowiednia śruba, i to się nazywa gwintowaniem zewnętrznym.
Oba narzędzia mogą być również używane do usuwania brudu i zanieczyszczeń z odpowiednich produktów, co jest nazywane nacinaniem rowków. Jednakże gwintowniki i narzynki zazwyczaj usuwają część materiału podczas użytkowania, dlatego do konkretnego celu czyszczenia opracowano specjalne narzędzia – są to tzw. noże gwintujące. Są one wykonane z bardziej miękkich materiałów, dzięki czemu nie usuwają więcej materiału z gwintów.
Za pomocą prostej metody mocowania trzpienia wybranego wkręta, śruby lub rury w imadle, przed założeniem na nią narzynki nakłada się niewielką ilość pasty do cięcia i obraca się narzynkę w prawo za pomocą uchwytu. Każdy pełny obrót powoduje nacięcie nowego gwintu na trzpieniu.
Zestawy gwintowników i narzynek są zazwyczaj stosowane w sektorach elektrycznych i przemysłowych, a także w warsztatach serwisowych i motoryzacyjnych.